Γ. Παππάς από την Αριδαία Αλμωπίας που διαπρέπει στις ΗΠΑ - Ποιες οι προτάσεις του
Γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη, γιος Ελλήνων μεταναστών. Ο πατέρας του ήταν σερβιτόρος στο ξενοδοχείο Γουόλντορφ-Αστόρια, η μητέρα του νοικοκυρά. Όταν ήταν πέντε ετών, οι γονείς του επέστρεψαν στη γενέτειρά τους, την Αριδαία Πέλλας. «Έτσι, στην πρώτη δημοτικού εμφανίστηκε το… αμερικανάκι. Από τότε όλοι Τζορτζ με φωνάζουν», λέει ο Γιώργος Παππάς, καθηγητής Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Συστημάτων στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια, κορυφαίος επιστήμονας διεθνώς στην τεχνολογία των ρομπότ. Με την ομάδα του έχουν αναλάβει τη διοργάνωση του μεγαλύτερου συνεδρίου ρομποτικής στον κόσμο.
Θα πραγματοποιηθεί τον Μάιο στη Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ, με τη συμμετοχή 5.000 συνέδρων και 200 εταιρειών. Επίσης, ο κ. Παππάς ήταν επικεφαλής της ομάδας επιστημόνων της διασποράς, συνεργατών του νεοσύστατου Ελληνικού Κέντρου Προηγμένων Μελετών (HIAS), που εκπόνησε μελέτη για το πώς θα αναπτυχθεί η ρομποτική στη χώρα μας. Οι προτάσεις τους παραδόθηκαν στον πρωθυπουργό και στο Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας, Τεχνολογίας και Καινοτομίας. Η συνάντησή μας έγινε στα τέλη του καλοκαιριού, λίγο πριν ο Γιώργος Παππάς, η σύζυγός του Αννα Παπαφράγκου, καθηγήτρια Γλωσσολογίας επίσης στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια, και οι δυο κόρες τους επιστρέψουν στις ΗΠΑ, έπειτα από ένα χρόνο που πέρασαν στη χώρα μας ως ψηφιακοί νομάδες.
– Πώς πήρατε αυτή την απόφαση;
– Η ψηφιακή επανάσταση αλλάζει τα δεδομένα στη διαβίωση και στην εργασία. Ηρθαμε για διακοπές το καλοκαίρι του 2020. Οι ΗΠΑ βρίσκονταν σε αναταραχή. Πρόεδρος ήταν ο Τραμπ, που πρότεινε ενέσεις με χλωρίνη σε ασθενείς με κορωνοϊό, οι διαδηλώσεις για τον θάνατο του Τζορτζ Φλόιντ ήταν καθημερινές. Μόλις από το πανεπιστήμιό μας θεσπίστηκε η τηλεργασία, μείναμε. Ηταν η καλύτερη απόφαση που έχουμε πάρει ποτέ. Ξανασυνδεθήκαμε με την πατρίδα, οι κόρες μας έμαθαν καλύτερα ελληνικά. Από το 1993, που είχα επιστρέψει για τη θητεία μου, δεν είχα ζήσει τόσο πολύ στην Ελλάδα.
– Ποιες αλλαγές είδατε να έχουν συντελεστεί από τότε;
– Η ψηφιοποίηση είναι εντυπωσιακό επίτευγμα. Στις υποδομές η πρόοδος είναι σημαντική, με εξαίρεση τα νησιά που έχουν μείνει πίσω, ειδικά σε ό,τι αφορά τις τηλεπικοινωνίες. Η διαχείριση της πανδημίας στην πρώτη φάση της ήταν καλή και σε κάποια σημεία καλύτερη από αυτή της αμερικανικής κυβέρνησης, που αντιμετώπιζε ένα παγκόσμιο πρόβλημα με τοπικές λύσεις. Ισως αυτή η επιτυχία δημιούργησε στους πολίτες την ψευδαίσθηση πως ο κορωνοϊός θα ξεπεραστεί εύκολα. Η θριαμβολογία προκάλεσε εφησυχασμό. Αυτό που κυρίως με ενόχλησε, επειδή ερασιτεχνικά ασχολούμαι με την υπολογιστική επιδημιολογία, ήταν η έλλειψη δημόσιων δεδομένων για την επιδημιολογική κατάσταση. Οπως γίνεται σε όλες τις ανεπτυγμένες χώρες, περίμενα να έχω στη διάθεσή μου στοιχεία έτσι ώστε και ως επιστήμονας να δω εάν μπορώ να βοηθήσω, και ως γονιός να αποφασίσω πώς θα προφυλάξω την οικογένειά μου.
– Είναι εγγενής αδυναμία του ελληνικού συστήματος να μην παρέχει επαρκή πληροφόρηση στους πολίτες ή σκοπιμότητα;
– Ο ΕΟΔΥ δίνει καθημερινά κάποια επιδημιολογικά – στατιστικά δεδομένα, αλλά είναι ελλιπή και κυρίως ποσοτικά· απουσιάζουν τα ποιοτικά στοιχεία, από τα οποία καταλαβαίνει κάποιος πολλά. Γιατί; Ισως επειδή υπάρχει μια τάση να ελεγχθεί το αφήγημα της διαχείρισης της πανδημίας. Θα μείνω σε αυτό το σχόλιο.
– Στην έκθεση που παραδώσατε στην κυβέρνηση, ποιος ήταν ο πυρήνας των προτάσεών σας;
– Στη ρομποτική, όπως και σε άλλα επιστημονικά πεδία, θα θέλαμε να δούμε μεγαλύτερη σύνδεση μεταξύ της επιστημονικής έρευνας και του αποτυπώματός της στην ελληνική οικονομία και κοινωνία. Αν και γίνεται πολύ καλή έρευνα στη χώρα μας, αυτό δεν μεταφράζεται σε νέες εταιρείες, νέες θέσεις εργασίας ή χρήση ρομπότ από ιδιωτικές εταιρείες ή δημόσιους οργανισμούς. Είναι ανάγκη, λοιπόν, να υπάρξει μια μακροχρόνια εθνική στρατηγική για τη ρομποτική. Η εφαρμογή και η πορεία της πρέπει να αξιολογούνται με βάση όχι μόνο το πόσα προγράμματα διαθέτουν τα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά κέντρα, αλλά και τον αντίκτυπο που έχει η έρευνα σε τομείς εθνικών προτεραιοτήτων. Η πρότασή μας περιέχει διάφορους μηχανισμούς υλοποίησης, οι οποίοι έχουν λειτουργήσει εξαιρετικά σε χώρες όπως το Ισραήλ, η Ιταλία και οι ΗΠΑ.
– Πώς θα μας ωφελήσει η άνθηση της ρομποτικής;
– Η εθνική ασφάλεια είναι ένας χώρος όπου τα εναέρια ρομπότ αποτελούν αδιαμφισβήτητη ανάγκη. Με τον όρο «εθνική ασφάλεια» εννοώ την περιβαλλοντική επιτήρηση, την άμεση δράση σε περίπτωση φωτιάς ή σεισμού, αλλά και την επιτήρηση των συνόρων μας. Πέρα από αυτά, μπορούμε να αξιοποιήσουμε τα σημαντικά γεωγραφικά πλεονεκτήματά μας και να εστιάσουμε σε αγροτικά και θαλάσσια ρομπότ, καθώς και σε ρομπότ που θα χρησιμοποιηθούν στον ανερχόμενο τομέα των logistics. Σε αυτούς τους κλάδους η Ελλάδα μπορεί να πρωτοστατήσει στην έρευνα και στην καινοτομία.
– Με ποια επιχειρήματα θα πείθατε έναν νέο/νέα να ασχοληθεί με την επιστήμη σας;
– Η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση έχει ξεκινήσει και βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο. Η ρομποτική είναι μικρόκοσμός της. Υπάρχουν πολλές ευκαιρίες. Οι ομάδες σε σχολεία και πανεπιστήμια δημιουργούν μια υπέροχη κουλτούρα καινοτομίας σε τεχνολογίες υψηλής γνώσης. Η ρομποτική είναι ιδανικός τρόπος για να μυηθούν οι νέοι και στην καινοτομία και στην επιχειρηματικότητα.
Τα αυτοκινούμενα οχήματα δεν είναι ακόμη ασφαλή
– Γιατί επιλέξατε τη ρομποτική;
– Ηταν θέμα τύχης: ένα μάθημα επιλογής και ένας εμπνευσμένος καθηγητής. Τότε, στις αρχές της δεκαετίας του ’90, η ρομποτική ήταν τεχνολογία… εξωτική. Αυτό που λέω, πάντως, στους φοιτητές μου είναι ότι στα δεκαοκτώ τους χρόνια δεν μπορούν να αποφασίσουν οριστικά και αμετάκλητα τι θα κάνουν στη ζωή τους. Η επαγγελματική μας πορεία είναι ένας δρόμος με πολλά σταυροδρόμια και μπροστά στο καθένα πρέπει να λαμβάνουμε υπ’ όψιν μας τρεις παραμέτρους: τι μας αρέσει, σε τι είμαστε καλοί και τι θέλουν η κοινωνία και η αγορά. Μόνο ένα δεν αρκεί. Η «συνταγή» είναι δύσκολη. Εκείνα τα χρόνια η άνθηση των τηλεπικοινωνιών (μόλις είχαν κυκλοφορήσει τα πρώτα κινητά) οδηγούσε τους περισσότερους συμφοιτητές μου προς εκείνη την κατεύθυνση. Η ρομποτική δεν ήταν λεωφόρος, αλλά μοναχικό μονοπάτι…
– Μπορεί να ακουστεί αφελές, αλλά τι σημαίνει σήμερα η ρομποτική;
– Καλά κάνετε και ρωτάτε, γιατί ο όρος είναι σε μεγάλο βαθμό παρεξηγημένος. Συνήθως όταν μιλάμε για ρομποτική αναφερόμαστε σε ένα μηχανικό σύστημα –αυτοκίνητο, βραχίονα, drone κ.ο.κ.– με αισθητήρες και μηχανισμούς ελέγχου τεχνητής νοημοσύνης, το οποίο λειτουργεί αυτόνομα, βλέπει τι συμβαίνει στο περιβάλλον του και παίρνει αποφάσεις. Οι αποφάσεις αφορούν κυρίως την κίνηση. Χρόνο με τον χρόνο τα ρομπότ βλέπουν καλύτερα, στο μέλλον θα μπορούν και να αποφασίζουν καλύτερα. Την τελευταία δεκαετία, τεράστια πρόοδος έχει γίνει και στα αυτοκινούμενα οχήματα. Με αυτήν την τεχνολογία ασχολείται το δικό μου εργαστήριο.
– Θα βάζατε τις κόρες σας σε αυτοκινούμενο όχημα;
– (Γελάει) Εγώ θα έμπαινα, οι κόρες μου όχι. Θα σας εξηγήσω γιατί. Παρά την εντυπωσιακή πρόοδο που έχει σημειωθεί, παραμένει δύσκολο για ένα ρομπότ να σκεφθεί όλους τους πιθανούς συνδυασμούς προβλημάτων τα οποία ενδέχεται να προκύψουν στον δρόμο μιας πόλης. Χάρη στην τεχνολογία μπορούμε να είμαστε 99,9% σίγουροι ότι τίποτα κακό δεν θα συμβεί. Αυτό μας αρκεί για πολλές εφαρμογές, αλλά όχι για ένα αστικό περιβάλλον και για συνθήκες στις οποίες θα υπάρχει ρίσκο για τη ζωή πολιτών. Το υπόλοιπο 0,1%, όσο κι αν φαίνεται ελάχιστο, δεν είναι: απαιτεί πάρα πολλή δουλειά και τεράστιο κόστος, και προβλέπω ότι θα περάσουν τουλάχιστον είκοσι χρόνια μέχρι να επιτευχθεί. Στην ασφάλεια δεν μπορείς να κάνεις εκπτώσεις. Και μέχρι στιγμής τα αυτόνομα αυτοκίνητα δεν είναι τόσο ασφαλή όσο αυτά που οδηγούν άνθρωποι.
Ιδέες και όραμα
«Τα ελληνικά πανεπιστήμια είναι εξαιρετικά στο να μεταφέρουν γνώση στους φοιτητές. Δεν τους δίνουν, όμως, την ικανότητα να δημιουργούν και να παράγουν. Προάγουν την ατομικότητα. Είναι θέμα γενικότερης κουλτούρας. Ο Ελληνας προτιμά να έχει έναν μικρό χώρο δικό του, ακόμη κι αν κλειστεί σε αυτόν για λόγους αριστείας, από το να χτίσει μαζί με άλλους. Αλλά το συλλογικό μάς οδηγεί σε μεγαλύτερες ιδέες. Η ρομποτική προσφέρει αυτό ακριβώς, γιατί χρειάζεται συνεργασίες. Είναι σαν να δημιουργούν οι φοιτητές μικρές startups στη διάρκεια των σπουδών τους. Δείτε την περίπτωση του Ελον Μασκ, που είναι απόφοιτος του πανεπιστημίου μας. Εχει φέρει επανάσταση και με την Tesla και στην αεροδιαστημική. Εκπροσωπεί το ιδεώδες του Αμερικανού καινοτόμου. Η Ελλάδα χρειάζεται τον δικό της Ελον Μασκ· άτομα με μεγάλες ιδέες, φιλοδοξίες και όραμα, που ονειρεύονται να αλλάξουν τον κόσμο. Δεν υπάρχει, όμως, το οικοσύστημα που θα τους “δημιουργήσει”».
Η συνάντηση
Γευματίσαμε στη βεράντα του εστιατορίου του Μουσείου Μπενάκη, στο Κολωνάκι, με θέα στον Εθνικό Κήπο και στην Ακρόπολη. Ο συνομιλητής μου επέλεξε σεβίτσε κι εγώ ντολμαδάκια κασιώτικα (το μπεστ σέλερ του καταστήματος). Μοιραστήκαμε σαλάτα κουνουπιδιού. Ηταν όλα νοστιμότατα. Ήπιαμε ανθρακούχο νερό. Πληρώσαμε 42 ευρώ. Επανήλθαμε στο θέμα των πανεπιστημίων. «Οφείλουν να παράγουν όχι μόνον άτομα που σκέφτονται, αλλά και άτομα που πράττουν με τα χέρια τους. From thinkers to fingers, δηλαδή», μου είπε ο καθηγητής Γιώργος Παππάς. «Είναι πολύτιμο εφόδιο για έναν νέο να διδαχθεί πώς από την ιδέα θα οδηγηθεί στην υλοποίησή της».
-------------------------
