Ποια είναι τα οφέλη της ηλιοφάνειας για την υγεία μας; Μας κάνει τελικά καλό ο ήλιος;

Για δεκαετίες, οι εκστρατείες δημόσιας υγείας μας προειδοποιούν να αποφεύγουμε τον ήλιο. Μας λένε να βάζουμε αντηλιακό, να φοράμε καπέλα και να αναζητούμε τη σκιά — και για καλό λόγο. Η υπερβολική έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία (UV) αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του δέρματος, συμπεριλαμβανομένου του μελανώματος, της πιο θανατηφόρας μορφής.

Νέες επιστημονικές έρευνες ωστόσο, υποδεικνύουν ότι η μέτρια έκθεση στον ήλιο — όταν γίνεται με ασφάλεια — μπορεί να προσφέρει μια σειρά από σημαντικά οφέλη για την υγεία, από ισχυρότερα οστά και καλύτερο ύπνο, έως βελτίωση της ψυχικής υγείας και της λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος. Ο ήλιος, όπως αποδεικνύεται, είναι κάτι περισσότερο από μια πηγή θερμότητας και φωτός. Είναι ένα ουσιαστικό μέρος της ανθρώπινης βιολογίας. Ποια είναι λοιπόν τα πραγματικά οφέλη του ήλιου για την υγεία; Πόση έκθεση είναι αρκετή και πόση είναι υπερβολική; Μήπως κάνουμε περισσότερο κακό παρά καλό μένοντας στη σκιά;


Η σύνδεση με τη βιταμίνη DΊσως το πιο γνωστό όφελος του ηλιακού φωτός είναι ο ρόλος του στην παραγωγή της βιταμίνης D από τον οργανισμό — η οποία συχνά αναφέρεται ως «βιταμίνη του ήλιου». Όταν οι ακτίνες υπεριώδους Β (UVB) προσπίπτουν στο δέρμα, ενεργοποιούν τη σύνθεση της βιταμίνης D, η οποία παίζει καθοριστικό ρόλο σε πολλές σωματικές λειτουργίες.

Η βιταμίνη D υποστηρίζει:

- Την υγεία των οστών, βοηθώντας τον οργανισμό να απορροφήσει το ασβέστιο και το φώσφορο
- Τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, μειώνοντας την ευαισθησία στις λοιμώξεις
- Τη μυϊκή λειτουργία και την ισορροπία, που είναι ιδιαίτερα σημαντικές για τους ηλικιωμένους
- Τι ρύθμιση της διάθεσης, με σύνδεση με τον μειωμένο κίνδυνο κατάθλιψης

Μια σημαντική μελέτη που δημοσιεύθηκε στο British Medical Journal το 2014 διαπίστωσε ότι τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D συνδέονται με υψηλότερα ποσοστά θνησιμότητας σε όλους τους τομείς — όχι μόνο από οστικές παθήσεις όπως η ραχίτιδα και η οστεοπόρωση, αλλά και από καρδιαγγειακές παθήσεις, καρκίνο και αναπνευστικές ασθένειες. Παρά τη σημασία της, η έλλειψη βιταμίνης D είναι ευρέως διαδεδομένη, ειδικά στα βόρεια κλίματα, κατά τους χειμερινούς μήνες και σε άτομα με πιο σκούρο δέρμα.

Αν και υπάρχουν ακόμα έρευνες σε εξέλιξη, μελέτες δείχνουν ότι το φως του ήλιου είναι η πιο αποτελεσματική και φυσική πηγή. Μόνο 10 έως 30 λεπτά έκθεση στον ήλιο μερικές φορές την εβδομάδα — ανάλογα με τον τόνο του δέρματός σας, την τοποθεσία και την εποχή του χρόνου — μπορούν συχνά να παρέχουν επαρκή επίπεδα βιταμίνης D.

Ηλιοφάνεια και ψυχική υγεία
Πέρα από τη βιταμίνη D, το φως του ήλιου παίζει κρίσιμο ρόλο στη ρύθμιση της ψυχικής ευεξίας. Ένας από τους κύριους τρόπους με τους οποίους το κάνει αυτό είναι επηρεάζοντας τον κιρκαδικό ρυθμό του σώματος — το εσωτερικό ρολόι που ρυθμίζει τον κύκλο ύπνου-αφύπνισης. Όταν το φυσικό φως του ήλιου χτυπά τα μάτια, στέλνει σήμα στον εγκέφαλο ότι είναι μέρα. Αυτό βοηθά στη ρύθμιση της παραγωγής μελατονίνης (της ορμόνης που μας κάνει να νυστάζουμε) και αυξάνει τα επίπεδα σεροτονίνης — ενός νευροδιαβιβαστή που σχετίζεται με τη διάθεση, τη συγκέντρωση και την ηρεμία.

Γι' αυτό το φως του ήλιου είναι ένα ισχυρό φυσικό εργαλείο για την καταπολέμηση της εποχιακής συναισθηματικής διαταραχής (SAD), μιας μορφής κατάθλιψης που εμφανίζεται κυρίως το χειμώνα, όταν το φως του ήλιου είναι λιγοστό. Η φωτοθεραπεία — που χρησιμοποιείται συχνά για τη θεραπεία της SAD — μιμείται το φυσικό φως του ήλιου και έχει αποδειχθεί ότι βελτιώνει σημαντικά τα συμπτώματα. Ωστόσο, το πραγματικό φως του ήλιου μπορεί να είναι ακόμα καλύτερο.

Μάλιστα, μια μελέτη του 2020 που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Neuroscience διαπίστωσε ότι τα άτομα που εκτέθηκαν περισσότερο στο φως της ημέρας είχαν χαμηλότερα ποσοστά σοβαρής καταθλιπτικής διαταραχής, καλύτερη γνωστική απόδοση και μειωμένο κίνδυνο ψυχιατρικής δυσφορίας. Οι ερευνητές τόνισαν ότι το φως του εξωτερικού χώρου, ακόμη και σε συννεφιασμένες ημέρες, ήταν ευεργετικό για τη διάθεση.

Υποστήριξη του ανοσοποιητικού συστήματος και μείωση του κινδύνου ασθενειών
Υπάρχουν όλο και περισσότερες ενδείξεις ότι το φως του ήλιου μπορεί επίσης να διαδραματίζει ρόλο στην ενίσχυση της λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος και στη μείωση του κινδύνου ορισμένων ασθενειών.

Εκτός από την ενίσχυση της βιταμίνης D — η οποία υποστηρίζει τη λειτουργία των λευκών αιμοσφαιρίων — το φως του ήλιου έχει αποδειχθεί ότι ενεργοποιεί την παραγωγή οξειδίου του αζώτου, μιας ένωσης που βοηθά στη μείωση της αρτηριακής πίεσης και στη βελτίωση της καρδιαγγειακής υγείας. Μια μελέτη του 2013 που δημοσιεύθηκε στο Journal of Investigative Dermatology υποδηλώνει ότι οι ακτίνες UVA, αν και λιγότερο έντονες από τις UVB, ενεργοποιούν το οξείδιο του αζώτου, βοηθώντας στη χαλάρωση των αιμοφόρων αγγείων και στη μείωση της υπέρτασης.

Οι ερευνητές έχουν επίσης διαπιστώσει συσχετίσεις μεταξύ της υψηλότερης έκθεσης στον ήλιο και της χαμηλότερης συχνότητας εμφάνισης σκλήρυνσης κατά πλάκας (MS), ορισμένων αυτοάνοσων ασθενειών και ορισμένων μορφών καρκίνου, όπως ο καρκίνος του μαστού, του προστάτη και του παχέος εντέρου. Αν και οι ακριβείς μηχανισμοί εξακολουθούν να μελετώνται, το φως του ήλιου φαίνεται να έχει σημαντικές επιδράσεις, οι οποίες υπερβαίνουν κατά πολύ τη βιταμίνη D.

Κίνδυνοι καρκίνου του δέρματος
Φυσικά, καμία συζήτηση σχετικά με την έκθεση στον ήλιο δεν θα ήταν πλήρης χωρίς να αναφερθούν οι κίνδυνοι της. Ο καρκίνος του δέρματος — ειδικά το μελάνωμα — είναι μια σοβαρή και δυνητικά θανατηφόρα ασθένεια. Η Αμερικανική Ακαδημία Δερματολογίας συνιστά ανεπιφύλακτα την αποφυγή των σολάριουμ και τη χρήση αντηλιακού όταν βρίσκεστε σε εξωτερικούς χώρους.

Ωστόσο, ορισμένοι ειδικοί υποστηρίζουν ότι η απόλυτη αποφυγή του ηλιακού φωτός έχει ανεπιθύμητες συνέπειες. Ο Δρ Richard Weller, δερματολόγος και ερευνητής από το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, είναι ένας από αυτούς που ζητούν μια πιο ισορροπημένη προσέγγιση. Σε μια ομιλία TED το 2016, αμφισβήτησε αν η αποφυγή του ήλιου μπορεί να συμβάλλει στην αύξηση των ποσοστών καρδιαγγειακών παθήσεων, οι οποίες σκοτώνουν πολύ περισσότερους ανθρώπους ετησίως από τον καρκίνο του δέρματος. Ο Weller και άλλοι υποστηρίζουν αυτό που αποκαλούν «λογική έκθεση στον ήλιο» — αρκετή για να αποκομίσετε τα οφέλη για την υγεία χωρίς να αυξήσετε σημαντικά τον κίνδυνο καρκίνου. Αυτό σημαίνει σύντομη, χωρίς προστασία έκθεση στον ήλιο μερικές φορές την εβδομάδα, ιδανικά το πρωί ή αργά το απόγευμα, όταν η υπεριώδης ακτινοβολία είναι χαμηλότερη.

Πώς να απολαύσετε τα οφέλη του ήλιου με μέτρο
Για να απολαύσετε τα οφέλη του ήλιου για την υγεία, ελαχιστοποιώντας τους κινδύνους, λάβετε υπόψη αυτές τις παρακάτω οδηγίες:
Επιλέξτε την κατάλληλη ώρα: Προσπαθήστε να εκτίθεστε στον ήλιο πριν από τις 10 π.μ. ή μετά τις 4 μ.μ., για να αποφύγετε την έντονη υπεριώδη ακτινοβολία. Ο μεσημεριανός ήλιος είναι πιο έντονος και πιο πιθανό να προκαλέσει εγκαύματα.
Μη χρησιμοποιείτε αντηλιακό για ένα μικρό διάστημα: Περάστε 10-20 λεπτά σε άμεση έκθεση στον ήλιο με τα χέρια και τα πόδια ακάλυπτα πριν εφαρμόσετε αντηλιακό. Αυτό το διάστημα επιτρέπει στο σώμα σας να παράγει βιταμίνη D, ελαχιστοποιώντας ταυτόχρονα τις βλάβες.
Προστατέψτε το πρόσωπό σας: Το πρόσωπο είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένο και ευαίσθητο στις βλάβες από την υπεριώδη ακτινοβολία. Είναι σκόπιμο να φοράτε καπέλο ή να χρησιμοποιείτε αντηλιακό για το πρόσωπο μετά από σύντομη έκθεση.
Ήλιος ανάλογα με το δέρμα σας: Τα άτομα με ανοιχτόχρωμο δέρμα χρειάζονται λιγότερο χρόνο στον ήλιο για να παράγουν επαρκή βιταμίνη D. Τα άτομα με πιο σκούρο δέρμα μπορεί να χρειάζονται περισσότερη έκθεση, αλλά έχουν και μεγαλύτερη φυσική προστασία.
Αποφύγετε τα σολάριουμ: Το τεχνητό μαύρισμα αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του δέρματος και δεν προσφέρει οφέλη για την υγεία. Το φυσικό φως του ήλιου είναι πάντα η καλύτερη επιλογή — με μέτρο.
Παρακολουθήστε τον δείκτη UV: Χρησιμοποιήστε εφαρμογές καιρού για να ελέγξετε τον δείκτη UV στην περιοχή σας. Ένα επίπεδο 3 ή υψηλότερο, σημαίνει ότι πρέπει να λάβετε προφυλάξεις.

-------------------------

To Almopia24.gr θεωρεί δικαίωμα του κάθε αναγνώστη να εκφράζει ελεύθερα τις απόψεις του. Ωστόσο, τονίζουμε ρητά ότι αυτό δε σημαίνει ότι υιοθετούμε τις απόψεις αυτές, καθώς αυτές εκφράζουν τον εκάστοτε χρήστη, σχολιαστή ή αρθρογράφο.